اتیلن اکساید که از زنجیره ارزش اتیلن به حساب می آید، خود به عنوان ماده واسطه ای جهت تولید اتیلن گلایکول ها، اتوکسیلات ها، اتانول آمین ها، گلایکول اتر، پلی اتیلن گلایکول و … مصرف می گردد. لیکن از حدود ۳۰ میلیون تن تولید واقعی EO در جهان، قریب به ۲۱ میلیون تن آن یعنی ۷۰ درصد به گریدهای مختلف اتیلن گلایکول تبدیل می گردد. ۹۰ درصد از تولیدات اتیلن گلایکول نیز منواتیلن گلایکول (MEG) است.
قبلا در یادداشتی به بررسی روند تجارت این محصول پرداخته بودیم که در صورت تمایل می توانید به لینک زیر مراجعه نمایید.
در این یادداشت به بررسی اقتصاد واحدهای EO-MEG می پردازیم. این موضوع بدین جهت اهمیت دارد که تقریبا ۵۰ درصد از تولید این محصول تجارت می گردد و با بررسی اقتصاد واحدهای تولیدی MEG، می توان تاب آوری واحدهای احداث شده در برابر تلاطمات بازار را برآورد کرده و بازیگران مهم آتی این محصول را شناسایی کرد.
فرضیات این تحلیل:
برای خاورمیانه فرض شده است که اتیلن خوراک ورودی بر اساس هزینه تولید یا همان cash cost دریافت می گردد (واحد به صورت یکپارچه می باشد). همچنین برای سایر مناطق (آسیای شمال شرقی و اروپای غربی) فرض شده است که اتیلن را به قیمت بازار خریداری نمایند. (حدودا ۸۰۰ دلار به ازای هر تن)
محصولات دی اتیلن گلایکول و تری اتیلن گلایکول، به عنوان محصولات جانبی در نظر گرفته شده و credit برای قیمت تمام شده منو اتیلن گلایکول به حساب می آیند.
هزینه های بالاسری، نگه داری، بیمه، نیروی کار، یوتیلیتی و … به نسبت مشابهی در نظر گرفته شده است. همچنین هزینه های حمل مدنظر نبوده و فرض بر این استوار است کالا درب کارخانه فروش خواهد رفت.
خاورمیانه:
اگر واحد EO-MEG با ظرفیت ۵۰۰ هزار تن در نظر گرفته شود، در شرایط نرمال به حدود ۸۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری ثابت نیاز خواهد داشت. با توجه به خوراک های مورد نیاز، محصولات تولیدی (منواتیلن گلایکول، دی اتیلن گلایکول و تری اتیلن گلایکول) و دیگر هزینه های اشاره شده در تصویر زیر، به ازای هر تن MEG تولیدی حدود ۶۴۴ دلار ارزش افزوده تولید می گردد. پاشنه آشیل این ارزش افزوده عمده، ناشی از دریافت اتیلن با قیمت هزینه تولیدی (cash cost) می باشد. یعنی فرض شده است که واحد MEG در پایین دست واحد الفین، مصرف کننده اتیلن خواهد بود. لازم به ذکر است که قیمت های فرض شده در تصویر زیر بر اساس متوسط قیمت های ۲۰۱۸-۲۰۱۷ لحاظ شده است.
-
اروپای غربی:
حال اگر محاسبات بالا را برای منطقه اروپای غربی و با فرض دریافت اتیلن از بازار یا همان market price در نظر بگیریم؛ میزان ارزش افزوده تولیدی به شدت افت خواهد کرد. شکل زیر این مهم را بهتر نشان می دهد:
وب سایت مرکز مطالعات زنجیره ارزش معتقد است که مبحث یکپارچه سازی واحدهای EO-MEG به شدت بر روی تابع سودآوری بنگاه تاثیر گذار خواهد بود. منطقه خاورمیانه و کشورمان ایران می تواند با توجه به افزایش تولید اتان در سال های آتی و باتبع افزایش اتیلن تولیدی، زنجیره ارزش اتیلن اکساید خود را افزایش داده و از این حیث به رقابت در اقیانوس قرمز MEG ادامه دهد.
افزایش تقاضای جهانی PET به عنوان کشنده بازار MEG، رشد تقاضای مناسبی را برای این محصول به همراه خواهد داشت و در میان فرآیندهای مختلف CTM چین هنوز نتوانسته است به موفقیت در پیوستگی بهره برداری ادامه دهد. (بر اساس گزارش های رسمی در چین، راندمان واحدهای CTM حدود ۵۰ درصد برآورد می گردد که بخش عمده آن به دلیل خاموشی های لازم برای تعمیرات و نگه داری است.)
بنابراین خاورمیانه و کشورمان می تواند تاثیرگذاری بسیار بالایی در تامین MEG دنیا داشته باشد. (شاخص تجارت MEG نسبت به تولید آن حدود ۵۰ درصد است.)
البته می بایست با توجه به اینکه ایالات متحده نیز الگوی خوراکی مشابه خاورمیانه در سال های اخیر بدست آورده است و پروژه های یکپارچه EO-MEG را در دستور کار خود قرار داده در نظر گرفت. به نظر می رسد تهیه یک گزارش کامل در خصوص وضعیت EO-MEG از سوی مرکز مطالعات زنجیره ارزش بتواند به سوالات و ابهامات این حوزه تا حدودی پاسخ دهد.
لینک PDF یادداشت
