توسعه متوازن صنعت پتروشیمی به مثابه معماری

با توجه به زنجیر وار بودن و همچنین طیف متنوعی از محصولات در صنعت پالایش و پتروشیمی این مهم طبیعی است که توسعه پایدار و متوازن این صنعت نیازمند خلق ذهنی و تحلیلی خواهد بود. به طور معمول هر چقدر پدیده­ ها پیچیده تر می شوند نقش خلق ذهنی در آن پررنگ تر و جدی تر است. در واقع ما برای توسعه در ابتدا نیازمند طراحی مفهومی هستیم که تصویر کلان و دورنمای صنعت را نشان می دهد و در ادامه نیازمند طراحی پایه و تفضیلی صنعت هستیم که به نوعی بخش های مختلف صنعت به صورت معناداری در راستای بیشینه کردن منافع مالی و ملی جانمایی و پیاده می شوند.

همان طور که مهندسی و ساخت یک سازه­ ی مهندسی، نیازمند معماری است، این مهم بدیهی است که توسعه زنجیره ارزش نفت و گاز نیز نیازمند معماری خواهد بود. معمار صنعت پتروپالایش می بایست از بینش لازم (تعریف کار درست) برخوردار باشد تا بتواند به خوبی نقشه توسعه صنعت را برای بازیگران فعال در این عرصه طراحی نماید. در ادامه مهندسِ صنعت پتروپالایش می بایست به دانش کافی و کاربردی (انجام درست) مجهز باشد تا مطابق چارچوب و نقشه کلی ترسیم شده عمل نماید.

اصل اساسی و مهم در مسیر معماری، نگاهی سیستمی و یکپارچه به همه سطوح و ابعاد است. در مسیر توسعه صنعت پتروشیمی نیز این مهم باید به خوبی تبیین گردد که توسعه صنعت پتروشیمی با قید توازن و پایدار، نیازمند توجه به نکات مختلفی است که در ادامه به اهم این موارد به صورت جداگانه اشاره شده است:

الف) محصولات پایه پتروشیمی می بایست به صورت مناسب و متناسب تولید و عرضه گردند!

در جدول و نمودار ذیل سهم و مقدار هر یک از ۸ محصول پایه پتروشیمی به خوبی ترسیم شده است. نکته اصلی و حائز اهمیت این است که مجموع تولید هر یک از این محصولات در دنیا مبتنی بر کشش بازار است به طوری که آمونیاک با ۱۶۶ میلیون تن تولید در رتبه اول و بوتادین تنها با ۱۲ میلیون تن تولید در رتبه هشتم قرار گرفته است. مطمئنا حفظ توازن و تناسب در تولید محصولات پایه، اولین و مهمترین اصل توسعه است!

مقایسه سهم هر یک از محصولات پایه پتروشیمیایی در ایران و جهان که در نمودار ذیل اشاره شده است، حاکی از آن است که