چین به عنوان یکی از شرکای تجاری کشورمان از اهمیت بسیاری در خرید محصولات پتروشیمی و همچنین صادرات نفت برخوردار است. با توجه به اهمیت صادرات نفت خام پس از مشکلات تحریمی اخیر، مرکز مطالعات زنجیره ارزش به بررسی صنعت پالایش کشورهایی که بیشترین میزان واردات نفت خام از کشورمان را داشته اند پرداخته است.
در یادداشت های منتشر شده در گذشته، به صنعت پالایش ژاپن و کره جنوبی پرداخته شد و در این یادداشت تحلیلی کلیات صنعت پالایشی چین را تحلیل خواهیم کرد. (اطلاعات این یادداشت بر اساس آمارهای معتبر بین المللی نظیر موسسه IHS، Global data و همچنین اوپک می باشد و با توجه به بعضا تفاوت های آماری موجود از متوسط آمارها بهره گرفته شده است.)
بر اساس گزارش اوپک در سال ۲۰۱۹، میزان ذخایر اثبات شده نفت خام چین حدود ۲۶ میلیارد بشکه می باشد. ظرفیت پالایشی نفت خام حدود ۱۵ میلیون بشکه ای (بدون احتساب خوراک میعانات) و ظرفیت خروجی آن حدود ۱۳ میلیون بشکه در روز است. (متوسط عملکرد پالایشگاه ها تقریبا ۸۷ درصد است.) برای تامین حدود ۱۳ میلیون بشکه در روز نفت خام و با توجه به تولید داخلی حدود ۳.۸ میلیون بشکه در روز، این کشور به طور تقریبی ۹.۲ میلیون بشکه در روز واردات نفت خام انجام داده است. میزان صادرات نفت خام نیز بسیار پایین گزارش شده است. (تقریبا ۴۸ هزار بشکه در روز)
شکل زیر تامین کنندگان نفت خام این کشور را بر اساس متوسط اطلاعات ۲۰۱۸ نشان می دهد. لازم به ذکر است که در حال حاضر قطع به یقین میزان صادرات نفت خام کشورمان به شدت کاهش یافته و سهم عربستان و ایالات متحده رشد داشته است. (این دو کشور کمبود صادراتی کشورمان را تامین کرده اند.)
شکل زیر نیز ظرفیت پالایشی چین و روند رو به رشد آن را طی سال های آتی نشان می دهد. در این آمار مجموع ظرفیت پالایشی (نفت خام و میعانات) در نظر گرفته شده است.
بر اساس آمارهای منتشر شده، طی سال های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳ میزان سرمایه گذاری کشورهای آسیایی در صنعت پالایش حدود ۱۹۴ میلیارد دلار خواهد بود و از این حیث بیشترین شاخص را به خود اختصاص داده اند. پس از آسیا، آفریقا و خاورمیانه هر کدام به ترتیب ۱۲۶ و ۸۷ میلیارد دلار در این مدت سرمایه گذاری خواهند داشت.
بر همین اساس اگر ظرفیت پالایشگاهی را در سال ۲۰۱۸ بر اساس آمارهای منتشره حدود ۱۰۱.۷ میلیون بشکه در روز بدانیم؛ این عدد تا سال ۲۰۲۳ به ۱۱۷ میلیون بشکه خواهد رسید. بیشترین ظرفیت رشد پالایشگاهی متعلق به آسیا با ۵.۴ میلیون بشکه در روز خواهد بود. آفریقا و خاورمیانه نیز هر کدام با ۳.۲ و ۲.۷ میلیون بشکه در روز بیشترین سهم رشد ظرفیت پالایشی را خواهند داشت.
میزان افزایش ظرفیت پالایشگاهی چین تا سال ۲۰۲۳ حدود ۳.۱۲ میلیون بشکه در روز خواهد بود و برای این میزان افزایش، حدود ۶۷ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز خواهد بود.
مرکز مطالعات زنجیره ارزش معتقد است؛ صنعت پالایش نفت در دنیا متاثر از نوسانات و تلاطم های بازار در حال توسعه و رشد است. مهمترین عامل جهت ورود سرمایه گذاران به این صنعت مطمئنا وجود بازار برای محصولات تولیدی در مجتمع های پالایش نفت است. با فرض به کارگیری رویکرد پتروپالایشی، به طور متوسط ۷۰ درصد از محصولات تولیدی در مجتمع های پالایش سوخت هستند و ۳۰ درصد مابقی نیز خوراک های اصلی و پایه صنعت پتروشیمی است. لذا بخش عمده ای از این توسعه با هدف گیری هر دو بخش بازار هستند. لذا بسیاری از کشورهای دنیا به منظور تامین پایدار امنیت انرژی خود اقدام به سرمایه گذاری جهت تولید فراورده های سوختی خود کرده اند و از طرف دیگر در راستای توسعه صنایع پتروشیمیایی خود نیز غافل نشده اند.
حال سوال این است که برنامه ایران در این بین چیست؟ آیا ایران به دنبال پالایش تمامی نفت خام و میعانات گازی خود در داخل کشور است؟ اگر پاسخ این سوال مثبت باشد! حال الزمات این توسعه و هدف گذاری چیست؟ آیا با دسترسی به تنها عامل خوراک می توان امید به توسعه مجتمع های پالایش نفت در کشور داشت! سعی بر این است که در یادداشت های جداگانه ای این سوالات مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند.
لینک PDF یادداشت
